Wprowadzenie
Rozstanie lub rozwód rodziców nie oznacza końca ich odpowiedzialności za dziecko. Coraz częściej sądy w Polsce orzekają tzw. opiekę naprzemienną, która ma na celu zapewnienie dziecku kontaktu z obojgiem rodziców i zrównoważony udział każdego z nich w wychowaniu.
Ale czym właściwie jest opieka naprzemienna? Jak wygląda w praktyce i co mówią o niej przepisy prawa?
Podstawa prawna
Podstawowe przepisy dotyczące wykonywania władzy rodzicielskiej i kontaktów z dzieckiem znajdują się w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym:
- Art. 95 § 1 KRO
„Władza rodzicielska obejmuje w szczególności obowiązek i prawo rodziców do wykonywania pieczy nad osobą i majątkiem dziecka oraz do wychowania dziecka z poszanowaniem jego godności i praw.”
- Art. 107 § 2 KRO
„Jeżeli dobro dziecka za tym przemawia, sąd opiekuńczy może powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej obojgu rodzicom, określając sposób jej wykonywania i utrzymywania kontaktów z dzieckiem.”
- Art. 58 § 1a KRO (dotyczący rozwodu):
„Sąd uwzględnia porozumienie małżonków o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem po rozwodzie, jeżeli jest ono zgodne z dobrem dziecka.”
Choć pojęcie opieki naprzemiennej nie jest wprost zdefiniowane w KRO, została ona ugruntowana w praktyce orzeczniczej sądów rodzinnych.
Na czym polega opieka naprzemienna?
Opieka naprzemienna oznacza, że dziecko mieszka na zmianę u obojga rodziców, w powtarzających się okresach – np.:
- tydzień u matki, tydzień u ojca,
- dwa tygodnie u jednego, dwa tygodnie u drugiego,
- inny system ustalony przez sąd lub porozumienie rodziców.
Dzięki temu dziecko zachowuje bliską więź z każdym z rodziców i uczestniczy w ich codziennym życiu.
Kiedy sąd orzeka opiekę naprzemienną?
Sąd bierze pod uwagę przede wszystkim dobro dziecka. Najczęściej warunkiem orzeczenia opieki naprzemiennej jest:
- zgodna wola obojga rodziców,
- zdolność do współpracy i komunikacji między rodzicami,
- odpowiednie warunki mieszkaniowe u obojga rodziców,
- bliskość miejsca zamieszkania, aby dziecko mogło kontynuować naukę w tej samej szkole.
Opieka naprzemienna a alimenty
Często pojawia się pytanie, czy przy opiece naprzemiennej zasądza się alimenty. Zgodnie z art. 135 § 2 KRO:
„Wykonanie obowiązku alimentacyjnego względem dziecka może polegać w całości lub w części na osobistych staraniach o utrzymanie lub wychowanie uprawnionego.”
W praktyce:
- jeśli sytuacja finansowa rodziców jest zbliżona – sąd może nie zasądzać alimentów,
- jeżeli występują duże różnice w dochodach – możliwe jest ustalenie alimentów w celu wyrównania poziomu życia dziecka u każdego z rodziców.
Zalety i wyzwania opieki naprzemiennej
Zalety:
- utrzymanie silnej więzi dziecka z obojgiem rodziców,
- równomierny podział obowiązków wychowawczych,
- zapewnienie dziecku stabilności emocjonalnej.
Wyzwania:
- konieczność dobrej współpracy rodziców,
- ryzyko częstych konfliktów przy braku porozumienia,
- trudności organizacyjne (szkoła, zajęcia dodatkowe, odległość między domami).
Podsumowanie
Opieka naprzemienna to coraz popularniejszy sposób sprawowania pieczy nad dzieckiem po rozstaniu rodziców. Choć nie jest szczegółowo uregulowana w przepisach KRO, to znajduje oparcie w art. 107 § 2 KRO oraz w praktyce orzeczniczej.
Sąd zawsze kieruje się dobrem dziecka, a kluczowe znaczenie ma współpraca i porozumienie rodziców. Dzięki temu możliwe jest zapewnienie dziecku harmonijnego rozwoju i utrzymania silnych więzi rodzinnych.
