Wprowadzenie
W sprawach o alimenty sąd zawsze bada dwie kwestie:
- usprawiedliwione potrzeby dziecka,
- możliwości zarobkowe i majątkowe rodzica zobowiązanego.
To właśnie te dwa elementy – wskazane w przepisach – decydują o wysokości alimentów. W praktyce często pojawia się pytanie: jak ustalić możliwości zarobkowe rodzica?
Podstawa prawna
Zagadnienie to reguluje Kodeks rodzinny i opiekuńczy:
- Art. 135 § 1 KRO:
„Zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego.”
- Art. 135 § 2 KRO:
„Wykonanie obowiązku alimentacyjnego względem dziecka może polegać w całości lub w części na osobistych staraniach o utrzymanie lub wychowanie uprawnionego.”
Oznacza to, że sąd nie bierze pod uwagę jedynie tego, ile rodzic aktualnie zarabia, ale także to, ile mógłby zarabiać, gdyby w pełni wykorzystał swoje kwalifikacje, doświadczenie i możliwości.
Jak sąd ocenia możliwości zarobkowe rodzica?
1. Wykształcenie i kwalifikacje zawodowe
Sąd bada, jakie wykształcenie i zawód posiada zobowiązany. Jeśli np. jest lekarzem lub prawnikiem, ale oficjalnie nie pracuje lub podejmuje nisko płatne zajęcia, sąd może przyjąć, że jego rzeczywiste możliwości zarobkowe są dużo wyższe.
2. Doświadczenie zawodowe i dotychczasowe zarobki
Istotne są wcześniejsze dochody rodzica – jeżeli w przeszłości osiągał wysokie zarobki, a obecnie tłumaczy się ich brakiem, sąd może uznać, że celowo zaniża swoje dochody.
3. Rynek pracy i realne możliwości zatrudnienia
Sąd ocenia także, jakie wynagrodzenia są możliwe do osiągnięcia na lokalnym rynku pracy przy danych kwalifikacjach. Przykład: informatyk z kilkuletnim doświadczeniem, nawet jeśli jest obecnie bezrobotny, mógłby bez większych przeszkód znaleźć zatrudnienie z odpowiednim wynagrodzeniem.
4. Majątek i źródła utrzymania
Możliwości zarobkowe to nie tylko pensja. Sąd bierze pod uwagę również:
- posiadane nieruchomości,
- oszczędności i inwestycje,
- działalność gospodarczą,
- dochody z najmu, dzierżawy czy innych źródeł.
5. Styl życia zobowiązanego
Jeśli rodzic deklaruje niskie dochody, ale korzysta z drogich samochodów, egzotycznych wakacji czy luksusowych przedmiotów – sąd może uznać, że jego realne możliwości finansowe są wyższe niż wykazuje.
Co w sytuacji, gdy rodzic nie pracuje?
Brak zatrudnienia nie zwalnia z obowiązku alimentacyjnego. Sądy wielokrotnie podkreślały, że „możliwości zarobkowe” nie oznaczają faktycznych zarobków, lecz potencjalne, które zobowiązany mógłby osiągnąć.
Oznacza to, że osoba zdrowa, zdolna do pracy i posiadająca kwalifikacje nie może tłumaczyć się bezrobociem, aby uniknąć płacenia alimentów.
Dowody w sprawie
Aby wykazać realne możliwości zarobkowe zobowiązanego, w postępowaniu można przedstawić m.in.:
- świadectwa pracy, umowy o pracę, zaświadczenia o zarobkach,
- informacje o posiadanym majątku (np. księgi wieczyste, umowy najmu),
- ogłoszenia z rynku pracy wskazujące średnie zarobki w danym zawodzie,
- wydruki z mediów społecznościowych pokazujące styl życia rodzica.
Podsumowanie
Wysokość alimentów nie zależy tylko od faktycznych zarobków rodzica, lecz od jego rzeczywistych możliwości zarobkowych i majątkowych. Sąd ocenia, ile dana osoba mogłaby zarabiać przy pełnym wykorzystaniu swojego potencjału, a także bierze pod uwagę posiadany majątek i standard życia.
Dzięki temu dziecko ma zapewnione środki adekwatne do możliwości finansowych obojga rodziców – nawet jeśli jeden z nich próbuje zaniżać swoje dochody.
