Wprowadzenie
Opieka naprzemienna to coraz częściej spotykany model wykonywania władzy rodzicielskiej po rozwodzie lub rozstaniu rodziców. Polega na tym, że dziecko spędza porównywalną ilość czasu z każdym z rodziców – np. tydzień u matki, tydzień u ojca. Powstaje jednak pytanie: czy w takiej sytuacji rodzice muszą płacić alimenty?
Podstawa prawna
Najważniejsze regulacje dotyczące alimentów znajdują się w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym:
- Art. 133 § 1 KRO
„Rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie (…).”
- Art. 135 § 1 KRO
„Zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego.”
- Art. 135 § 2 KRO
„Wykonanie obowiązku alimentacyjnego względem dziecka może polegać w całości lub w części na osobistych staraniach o utrzymanie lub wychowanie uprawnionego.”
Opieka naprzemienna a alimenty
W przypadku opieki naprzemiennej oboje rodzice sprawują osobistą pieczę nad dzieckiem w zbliżonym wymiarze. Z tego powodu nie zawsze konieczne jest zasądzanie alimentów w tradycyjnej formie (regularnych przelewów od jednego rodzica na rzecz drugiego).
Możliwe rozwiązania:
- Brak alimentów – jeżeli oboje rodzice mają zbliżone możliwości finansowe i w podobnym stopniu ponoszą koszty utrzymania dziecka, sąd może uznać, że alimenty nie są potrzebne.
- Alimenty w obniżonej wysokości – gdy sytuacja finansowa rodziców jest nierówna (np. jeden z nich zarabia znacząco więcej), sąd może zasądzić alimenty, aby wyrównać poziom życia dziecka w obu domach.
Co bierze pod uwagę sąd?
Sąd, rozstrzygając kwestię alimentów przy opiece naprzemiennej, analizuje:
- czas, jaki dziecko spędza u każdego z rodziców,
- stopień osobistego zaangażowania w wychowanie i utrzymanie,
- zarobkowe i majątkowe możliwości rodziców,
- usprawiedliwione potrzeby dziecka (wyżywienie, edukacja, zdrowie, rozwój).
Warto podkreślić, że celem sądu jest zagwarantowanie dziecku możliwie zbliżonego poziomu życia w obu domach.
Praktyka orzecznicza
W orzecznictwie sądów rodzinnych coraz częściej pojawia się stanowisko, że przy opiece naprzemiennej i zbliżonej sytuacji finansowej rodziców alimenty nie są zasądzane, ponieważ każdy z rodziców w równym stopniu zaspokaja potrzeby dziecka.
Jednak w sytuacji dużych dysproporcji finansowych sądy podkreślają, że dziecko ma prawo do równej stopy życiowej z każdym z rodziców, co może skutkować koniecznością wyrównania poziomu poprzez alimenty.
Podsumowanie
Opieka naprzemienna nie wyklucza obowiązku alimentacyjnego, ale często zmienia jego formę. Sąd, kierując się art. 133 i 135 KRO, ocenia zarówno potrzeby dziecka, jak i możliwości rodziców. W praktyce alimenty przy opiece naprzemiennej mogą zostać:
- zniesione,
- zasądzone w obniżonej wysokości,
- lub ustalone w formie pokrywania konkretnych kosztów.
Najważniejsze jest zawsze dobro dziecka i zapewnienie mu stabilnych warunków życia u obojga rodziców.
