Wprowadzenie
Polskie prawo rodzinne chroni stabilność stosunków rodzinnych, wprowadzając m.in. domniemanie, że ojcem dziecka urodzonego w małżeństwie jest mąż matki. Jednak w pewnych sytuacjach możliwe jest zaprzeczenie ojcostwa, czyli obalenie tego domniemania. Kwestie te reguluje Kodeks rodzinny i opiekuńczy (KRO).
Podstawy prawne
Najważniejsze przepisy KRO dotyczące zaprzeczenia ojcostwa to:
- Art. 62 § 1 KRO:
„Jeżeli dziecko urodziło się w czasie trwania małżeństwa albo przed upływem trzystu dni od jego ustania lub unieważnienia, domniemywa się, że pochodzi ono od męża matki.”
- Art. 63 KRO:
„Domniemanie pochodzenia dziecka od męża matki może być obalone tylko na skutek powództwa o zaprzeczenie ojcostwa.”
- Art. 67 KRO:
„Powództwo o zaprzeczenie ojcostwa może wytoczyć: mąż matki, matka oraz dziecko.”
Kto może wytoczyć powództwo?
1. Mąż matki
Ma prawo wytoczyć powództwo o zaprzeczenie ojcostwa w ciągu roku od dnia, w którym dowiedział się o urodzeniu dziecka (art. 63 § 1 KRO).
2. Matka dziecka
Może wytoczyć powództwo w ciągu roku od dnia urodzenia dziecka (art. 69 KRO).
3. Dziecko
Dziecko może samo wnieść powództwo o zaprzeczenie ojcostwa po osiągnięciu pełnoletności – w ciągu trzech lat od jej uzyskania (art. 70 § 1 KRO).
4. Prokurator
Zgodnie z art. 86 KRO, prokurator ma prawo wytoczyć powództwo o zaprzeczenie ojcostwa w każdym czasie, jeżeli wymaga tego dobro dziecka lub ochrona interesu społecznego.
Kiedy zaprzeczenie ojcostwa jest możliwe?
Zaprzeczenie ojcostwa ma na celu wykazanie, że mąż matki (lub były mąż, jeśli dziecko urodziło się w ciągu 300 dni od rozwodu) nie jest biologicznym ojcem dziecka.
Najczęściej dowodami w sprawie są:
- badania DNA – stanowiące najpewniejszy dowód,
- zeznania stron i świadków,
- dokumenty potwierdzające np. brak współżycia w okresie koncepcyjnym.
Skutek zaprzeczenia ojcostwa
Po prawomocnym orzeczeniu sądu:
- mąż matki traci status ojca dziecka w sensie prawnym,
- ustają prawa i obowiązki wynikające z ojcostwa, w tym obowiązek alimentacyjny,
- w akcie urodzenia dziecka jako ojciec przestaje figurować mąż matki.
Następnie możliwe jest ustalenie ojcostwa biologicznego – np. poprzez uznanie dziecka przez biologicznego ojca przed kierownikiem USC albo ustalenie ojcostwa przed sądem.
Dlaczego terminy są tak istotne?
Prawo rodzinne stawia na ochronę dobra dziecka i pewności jego statusu rodzinnego. Dlatego powództwo o zaprzeczenie ojcostwa można wytoczyć tylko w określonych terminach, a ich przekroczenie co do zasady powoduje, że nie można już podważyć ojcostwa.
Podsumowanie
Zaprzeczenie ojcostwa to procedura mająca na celu obalenie prawnego domniemania, że mąż matki jest ojcem dziecka.
- Powództwo mogą wytoczyć: mąż matki, matka dziecka, samo dziecko (po osiągnięciu pełnoletności) lub prokurator.
- Terminy do wniesienia powództwa są ściśle określone w przepisach KRO.
- Najważniejszym dowodem w sprawach tego typu jest badanie DNA.
Zaprzeczenie ojcostwa to sprawa niezwykle istotna, bo decyduje o prawach i obowiązkach rodzicielskich – zarówno dziecka, jak i rodziców.
