Powrót do nazwiska panieńskiego po rozwodzie – nowe zasady od 8 października 2025 r. 

Wstęp 

Dla wielu osób rozwód to moment, w którym chcą odzyskać tożsamość prawną i symbolicznie zamknąć pewien etap życia – jednym z przejawów tego może być powrót do nazwiska noszonego przed zawarciem małżeństwa (nazwiska panieńskiego). Polski ustawodawca przewiduje na to specjalną procedurę, regulowaną przez Kodeks rodzinny i opiekuńczy (KRO). Od 8 października 2025 r. wchodzi w życie nowelizacja, która wprowadza istotną zmianę – wydłużenie terminu, w którym rozwiedziony małżonek może złożyć odpowiednie oświadczenie. 

Obecny stan prawny przed nowelizacją 

Zgodnie z  dotychczasowym stanem prawnym, przed dniem 8 października 2025 r.: 

• Jeśli nazwa została zmieniona przez małżonka w związku z małżeństwem (np. żona przyjęła nazwisko męża), to rozwiedziony małżonek, który to nazwisko zmienił, może powrócić do nazwiska, które nosił przed zawarciem małżeństwa, w ciągu 3 miesięcy od chwili uprawomocnienia się orzeczenia rozwodu. 

• Oświadczenie w tym celu składa się osobiście przed kierownikiem Urzędu Stanu Cywilnego albo konsulem.  

• Termin 3-miesięczny miał charakter zawity (czyli się nie wydłuża, nie zawiesza, nie przerywa). Po jego upływie własne uproszczone prawo powrotu nazwiska na podstawie art. 59 KRO wygasa.  

Nowelizacja – co się zmienia od 8 października 2025 r. 

Ustawa z dnia 24 czerwca 2025 r. (Dz.U. 2025 poz. 897) zmienia art. 59 KRO.  

Nowe brzmienie art. 59 KRO: 

„Art. 59. W ciągu roku od chwili uprawomocnienia się orzeczenia rozwodu małżonek rozwiedziony, który wskutek zawarcia małżeństwa zmienił swoje dotychczasowe nazwisko, może przez oświadczenie złożone przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego lub konsulem powrócić do nazwiska, które nosił przed zawarciem małżeństwa.”  

Kluczowe zmiany: 

1. Wydłużenie terminu – zamiast 3 miesięcy, rozwiedziony małżonek będzie miał 12 miesięcy od uprawomocnienia się wyroku rozwodowego na złożenie oświadczenia.  

2. Regresywna zasada intertemporalna – jeśli termin 3 miesięcy jeszcze nie upłynął przed dniem wejścia w życie nowelizacji (8 października 2025 r.), to zostaje on wydłużony do roku. Przykład: jeśli wyrok się uprawomocnił 2 września 2025 r., to normalny 3-miesięczny termin kończyłby się 2 grudnia 2025, ale dzięki nowelizacji termin zostaje wydłużony do rocznego, tj. do 2 września 2026 r.  

3. Pozostałe warunki pozostają takie same: 

• Uprawnienie przysługuje tylko temu z małżonków, który zmienił nazwisko wskutek zawarcia małżeństwa.  

• Oświadczenie składane osobiście przed kierownikiem USC lub konsulem.  

• Termin ma charakter terminu zawitego — czyli jeżeli nie skorzystasz w tym terminie, tracisz prawo do powrotu nazwiska na tej podstawie.  

Przepis art. 59 KRO – pełna treść po nowelizacji 

Poniżej treść art. 59 KRO według stanu obowiązującego od 8 października 2025 r.: 

Art. 59 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego 
W ciągu roku od chwili uprawomocnienia się orzeczenia rozwodu małżonek rozwiedziony, który wskutek zawarcia małżeństwa zmienił swoje dotychczasowe nazwisko, może przez oświadczenie złożone przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego lub konsulem powrócić do nazwiska, które nosił przed zawarciem małżeństwa.  

Kiedy i jak skorzystać z prawa powrotu nazwiska? 

• Po uprawomocnieniu się wyroku rozwodowego należy pilnować daty, od której biegnie nowy, roczny termin (lub wcześniejszego – jeśli wyrok uprawomocnił się przed 8 października 2025 r., ale 3-miesięczny termin jeszcze nie upłynął). 

• Złożyć osobiście oświadczenie o powrocie do nazwiska sprzed małżeństwa (np. nazwiska panieńskiego) przed kierownikiem Urzędu Stanu Cywilnego lub konsulem. 

• Upewnić się, że nazwa, której się domagasz, to nazwisko, które faktycznie nosiłeś/nosiłaś przed zawarciem małżeństwa, a które zostało zmienione przez małżonka wskutek małżeństwa (np. przez złożenie oświadczenia o wyborze nazwiska przy zawarciu małżeństwa, zgodnie z art. 25 § 1-2 KRO)  

Co jeśli termin został przekroczony? 

Jeśli termin zawity (rok od uprawomocnienia się wyroku, względnie – stare 3 miesiące, jeśli już uległ wydłużeniu tylko dla tych przypadków) upłynie — prawo do powrotu nazwiska na podstawie art. 59 KRO wygasa. W takiej sytuacji można: 

• ubiegać się o zmianę nazwiska na ogólnych zasadach, tj. na podstawie ustawy o zmianie imienia i nazwiska – ale w tym trybie trzeba wskazać ważny powód zmiany nazwiska (np. brak identyfikacji z nazwiskiem małżonka, emocjonalne lub społeczne przyczyny).  

Dlaczego ustawodawca wprowadził tę zmianę? 

W uzasadnieniu do nowelizacji ustawodawca wskazywał, że: 

• trzy miesiące to często za krótki termin, by doręczyć prawomocny wyrok rozwodowy do Urzędu Stanu Cywilnego, bądź by osoba rozwiedziona mogła dowiedzieć się o swoich prawach.  

• wydłużony termin daje czas na spokojną i świadomą decyzję.  

Podsumowanie 

• Od 8 października 2025 r. rozwiedziony małżonek ma rok (zamiast dotychczasowych trzech miesięcy) od momentu, gdy wyrok rozwodowy się uprawomocni, na złożenie oświadczenia o powrocie do nazwiska sprzed małżeństwa (np. panieńskiego). 

• Termin ma charakter zawity — po upływie nie można już skorzystać z uproszczonego prawa powrotu nazwiska na podstawie art. 59 KRO. 

• Oświadczenie musi być złożone osobiście przed kierownikiem USC lub konsulem. 

• Jeśli ktoś przekroczy ten termin, musi skorzystać z procedury ogólnej – zmiany nazwiska przez ustawę o zmianie imienia i nazwiska – co zwykle jest bardziej formalne i wymaga uzasadnienia.